Đường Bân Kiệt

Đường Bân Kiệt (1968-2003)

Khi chúng tôi bước vào phòng thấy người đang chép kinh trên bàn làm việc, rất thoải mái khi anh vung cổ tay. Một căn phòng đầy học thuật, những tác phẩm kinh điển của Phật giáo có thể nhìn thấy ở khắp mọi nơi, thật đáng kinh ngạc. Ông đã hấp thụ chất “Thiền” để tạo ra cát tím. Trong hơn 30 năm, ông ấy đã làm cho các tác phẩm của mình có đường nét súc tích nhưng vần điệu lạ thường, bố cục chặt chẽ và tao nhã, thần thái ấm nhìn dọc ngang, góc nào cũng vừa mắt.

Phòng thu của thầy là một nơi yên tĩnh trong khu vực ồn ào, nơi làm việc của anh rất đơn sơ, vài phòng làm bình cho người học nghề, một phòng trà cho các lớp dạy học, một phòng làm việc không trang trí gì, chỉ có một gian cho hai ba người ngồi uống nước và tự làm bình. Trong không gian này, chúng tôi bắt đầu trò chuyện về Tử Sa và văn hóa truyền thống.

Đường Bân Kiệt tin rằng những người thợ thủ công làm chậu bây giờ là may mắn, sau khi trải qua những thăng trầm của cát tím trong triều đại nhà Minh và nhà Thanh, nó cũng trùng hợp với sự thịnh vượng của đất nước và sự thịnh vượng của nền kinh tế, trực tiếp thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của văn hóa trà, do đó thúc đẩy nhu cầu về chậu cát tím. Bút lông và mực in đi cùng thời gian, Tử sa và trà cũng vậy, với ảnh hưởng của mỹ học đương đại và sự mở rộng hình dáng của bình Tử sa, giá trị nghệ thuật và sự đổi mới nghệ thuật của ấm Tử sa đã có được không gian phát triển chưa từng có. Thêm vào đó, sự mất cân đối giữa cung và cầu nguyên liệu đã khiến cho giá thành của ấm tử sa rất cao, rất khó để tìm được một chiếc ấm tử sa thực sự ưng ý. Vì vậy, những người thợ thủ công nên trân trọng sự thịnh vượng khó giành được, hãy trung thực và đáng tin cậy, phấn đấu cho sự hoàn thiện, và để lại sự kế thừa sáng tạo cho các thế hệ tương lai, sự rực rỡ của Tử sa nhất định sẽ có trong tương lai. 

Ông ít khi truyền thụ kiến thức chuyên môn về Tử sa mà luôn đi sâu phân tích thị trường và các hiện tượng văn hóa của Tử sa. Khi ông giải thích việc tạo ra một chiếc bình đất sét màu tím, ông không tuân theo kịch bản, ông có thể dễ dàng tích hợp văn hóa truyền thống vào đất sét màu tím để phân tích sâu sắc về tỷ lệ và tinh thần của hình dạng của chiếc bình.

Ông tôn trọng những nét văn hóa truyền thống như Phật giáo, Đạo giáo, trà đạo,… và những lúc rảnh rỗi ông đều nghiên cứu và thể hiện cách làm những chiếc bình, để rút ra giá trị cốt lõi của tạo hóa. Đường Bân Kiệt hỏi chúng tôi tại sao trong số trà, gạo, dầu, muối, củi và giấm, chỉ có trà được gọi là trà đạo. Ông cho rằng con người tạo ra bộ ấm trà là để phục vụ cho việc uống trà, chính trà đã sinh ra nhiều đồ dùng cụ thể tương ứng và cùng nhau trở thành một hiện tượng văn hóa độc đáo. Là phái sinh của văn hóa trà, nếu thị trường trà không có nhu cầu thì tất cả những thứ liên quan đến trà sẽ dần mai một, kể cả đất sét tím.

Đường Bân Kiệt cho rằng học làm một ấm trà cát tím không khó nhưng để làm được tốt thì không hề dễ dàng, kể cả làm được những chi tiết nhỏ. Tác phẩm trông càng đơn giản thì lại khó hoàn thành hơn. Những chiếc ấm đất sét màu tím của Đường Bân Kiệt được cải tiến dựa trên những hình dáng truyền thống. Với kỹ năng cơ bản vững chắc của mình, anh ấy đã cải tiến những dáng ấm truyền thống trở nên phù hợp hơn với thẩm mỹ của ngừoi hiện đại. Các chi tiết cách điệu được lồng ghép giữa cũ và mới nhưng vẫn giữ được sự cổ kính, mộc mạc giản dị.

Gần 40 năm kinh nghiệm, sự toàn diện về kỹ năng tạo hình của Đường Bân Kiệt gần như hoàn hảo tuyệt đối, từ các khối hình học phương khí, tạo hình hoa khí, đường gân vuông, kỹ thuật Bàn Trúc Pháp, khối tròn kinh điển, lồng ghép giữa truyền thống và hiện đại, đến khả năng kiểm soát đất chu nê nguyên chất của quặng thô, lựa chọn quặng thô và trộn các vật liệu bùn khác nhau Đường Bân Kiệt cũng rất giỏi.

Đường Bân Kiệt đang giữ kỷ lục về tạo hình khối vuông mỏng nhất và lớn nhất, với kích thước là 600cc và độ dày bùn không quá 1,2mm.

Đường Bân Kiệt đã đi đầu trong việc đề xuất định nghĩa về “ấm thực lực” từ năm 1996. Khái niệm mới này vốn không được coi trọng vào thời điểm đó, đã được quảng bá dưới hình thức hoàn toàn mới với những quy tắc rõ ràng minh bạch về chất liệu bùn tím, mức độ hoàn thiện hoàn toàn thủ công, kỹ mỹ thuật cũng như giới hạn số lượng tác phẩm, đã nhận được một phản hồi tích cực rất lớn. Ở mức độ nhất định khái niệm này đã phân chia một khoảng cách lớn giữa các nghệ nhân truyền thống và nghệ nhân thực lực. Trong khoảng thời gian gần đây thế hệ nghệ nhân trẻ tuổi tiếp bước. Và khái niệm này cũng là định hướng mà cộng đồng Tử Sa tuân thủ và thực hiện trong tương lai để có thể phát huy hào quang của Tử Sa.

54 năm hành trình cuộc đời, 37 năm dành riêng cho Tử Sa, là một trong những tác giả có ảnh hưởng nhất kể từ khi Tử Sa bước vào thế kỷ 21. Đường Bân Kiệt đã không ngừng phấn đấu cho sự xuất sắc của kỹ mỹ thuật làm gốm, dẫn đầu xu hướng trong thiết kế mô hình, truyền dạy cho hậu bối, mọi thứ đều được sáng tạo cẩn thận, chắc chắn các tác phẩm của Đường Bân Kiệt được trân trọng, bảo tồn và lưu danh.